Değerli dostlar programda madde 9.6.1.2 kontrolü yapılırken, sadece çapraz elemanının olduğu aksa ait toplam kesme kuvvetine çaprazların taşıdığı kesme kuvveti oranı esas alınarak tablo veriliyor. Ancak ben ilgili maddeyi okuduğumda toplam kesme kuvveti hesabının sadece çapraz elemanının bulunduğu aks için değil, o yöndeki tüm yapı için ortaya çıkan kuvvet olarak değerlendirilmesi gerekir diye anlıyorum. Aksi takdirde %70'in altında kalabilmek özel durumlar dışında pek mümkün olamayabilir. Yorumlarınızı bekliyorum. Selamlar.

9.6.1.2 – Binanın bir aksı üzerindeki merkezi çapraz sistemi elemanları, o aks doğrultusundaki her iki deprem yönünde etkiyen yatay kuvvetlerin en az %30’u ve en çok %70’i basınca çalışan çaprazlar tarafından karşılanacak şekilde düzenlenecektir.

Merhaba Mustafa bey,
Yönetmelikte "bir aksı üzerindeki merkezi çapraz sistemi elemanları" ibare olarak geçiyor, burdan net olarak her aksın ayrı hesaplanacağı anlaşılıyor. Her aksdaki çaprazların kesme kuvvetini toplam deprem kuvvetine oranlasaydık, 4 aksda çaprazı olan bina bu kuralı hiçbir zaman karşılayamazdı. Çünkü bazı akslar mutlaka %25'den az kesme kuvveti taşımak zorunda kalır, %30'un altına düşer.
Çelik tasarımında genelde sistem aks aks düşünülür, çünkü arada beton örtü olmak zorunda değil. O yüzden her aksın sonucuna ayrı ayrı bakmak lazım diye düşünüyorum.

Onur bey cevabınız için teşekkürler, müsaadenizle ben biraz ısrarcı olacağım, ASCE der ki;

"12.2.5.1 Dual System. For a dual system, the moment frames shall be capable of resisting at least 25 percent of the design seismic forces. The total seismic force resistance is to be provided by the combination of the moment frames and the shear walls or braced frames in proportion to their rigidities."

"12.2.5.10 Shear Wall-Frame Interactive Systems. The shear strength of the shear walls of the shear wall-frame interactive system shall be at least 75 percent of the design story shear at each story, The frames of the shear wall-frame interactive system shall be capable of resisting at least 25 percent of the design story shear in every story."

"12.2.5.4 Increased Building Height Limit for Steel Braced Frames and Special Reinforced Concrete Shear Walls. The height limits in Table 12.2-1 are permitted to be increased from 160 ft (50 m) to 240 ft (75 m) for structures assigned to Seismic Design Categories D or E and from 100 ft (30 m) to 160 ft (50 m) for structures assigned to Seismic Design Category F that have steel braced frames or special reinforced concrete cast-in-place shear walls and that meet both of the following requirements:
I. The structure shall not have an extreme torsional irregularity as defined in Table 12.2-1 (horizontal structural irregularity Type lb).
2. The braced frames or shear walls in any one plane shall resist no more than 60 percent of the total seismic forces in each direction, neglecting accidental torsional effects."

Eğer tek aks üzerinde çerçeve için minimum %30 oranını tutturmaya kalkarsak, ortalama bir sistemde çerçeve için zaten başka bir tahkike gerek kalmayacak şekilde overdesign kesitler çıkabilir diye düşünüyorum.
Kolay gelsin.

Merhaba Mustafa bey,
İlk önce doğru mu anlıyorum sizi ona bakalım. Örneğin 4 tane aynı akstan oluşan bir yapı olsun:



Bu yapıda Stasteel programımız kesme kuvveti oranını her aksta şöyle hesaplar: 300/480= %62.5 olur
Yanlış anlamıyorsam siz, her aksta 300/1920= %15.625 olması lazım diyorsunuz. Bu şekilde olursa 4 ve daha fazla aksında çapraz olan yapılarda mutlaka bazı akslarda %25'den daha düşük kesme oranı olur. Siz bu durumda nasıl hesap yapmayı öneriyorsunuz?

Onur bey sizin yolladığınız örnekte benim yorumuma göre 4 aynı aksta çapraz düzenlemesi durumunda yüksek sünek sistem seçimi durumunda yönetmelik şartını sağlayamıyorsunuz, böyle bir sistemi ancak aynı düzlemdeki çerçevelerde kiriş-kolon bağlantılarını mafsallı hale getirerek veya süneklik düzeyini sınırlı seçerek yapabilirsiniz. Sizin yorumunuz durumunda ise karma veya sınırlı sünek sistemler için özel durumlar dışında yine yapamıyorsunuz çünkü bu sefer de 4.3.4.6 maddesindeki minimum %75 devrilme momenti şartı var. Kesme kuvveti oranı %30-%40 iken devrilme momenti oranı nasıl %75 olabilecek. Bu durumda bina türü bir yapıda çaprazlı sistemler için (karma veya yüksek sünek) her aksa çapraz düzenlemesi mecburi hale geliyor (her aks için ayrı bir süneklik tanımlama seçeneğimiz yok). Diğer yandan biz bina türü yapıları genellikle kompozit döşemeli olarak rijit diyafram kabulü ile yapıyoruz, yani sistemdeki çapraz düzenlemelerini yapıda uygun olan akslar üzerinde yerleştirip çapraz koymadığımız akslarda da seçilen süneklik şartlarına göre moment çerçevelerini oluşturuyoruz. Eğer 9.6.1.2'deki şartı sağlamak durumunda isek çaprazı olmayan bir aks yapılamaz. Aynı şekilde karma olarak çözebilmek için de hem 9.6.1.2 hem de 4.3.4.6 daki şartları sağlamak gerekir. Örneğini verdiğiniz gibi bir sistemde minimum %30 şartına göre kolonlarda gerekli en düşük kesme kuvvetini sağlayan çerçeve kesitleri, yapısal analiz neticesinde çıkan gerekli kiriş-kolon kesitlerine nazaran oldukça yüksek çıkar diye düşünüyorum. Farklı çerçeve düzenlemeleri için bir kaç örnek üzerinden gidersek konu daha ilgi çekici hale gelebilir. Örnekleri size yollayacağım, siz de kendi yorumunuzu gönderirseniz sevinirim. Selamlar.

Mustafa bey, o kadar uğraşmanıza gerek yok. Görünen o ki farklı durumarda farklı ihtiyaç oluyor. Konuyla ilgili programa opsiyon ekleriz ordan diyaframlı sistem mi ayrık sistem mi hangi durumda nasıl kullanmak isterseniz seçersiniz. Yönetmeliğin yorumsal kısımlarına nerdeyse hiç girmemeye çalışıyoruz, herkez kendi mantığına göre seçip kullanır.

Hani körün istediği bir göz derler ya, ideal çözüm. Teşekkürler Onur bey, bu arada workshop çalışmasını dört gözle bekliyoruz. Umarım beta testlerinde çok sorun yaşamazsınız. Kolay gelsin.